Lew i Jednorożec to zbiór esejów i felietonów Erica Arthura Blaira, znanego wśród czytelników jako George Orwell. Teksty zostały wybrane i przetłumaczone przez Dawida Czecha, a sam tomik wydany w 2023 roku przez Wydawnictwo Karakter.
George Orwell to autor z którym przyznam miałem styczność jedynie w okresie szkolnym, przy lekturze Folwarku Zwierzęcego, co zniechęciło mnie jednocześnie do sięgania po inne książki tego autora. Nie zrozumcie mnie źle, ale moim zdaniem wartość powieści Orwella da się w pełni docenić dopiero po czasie. A mianowicie w momencie pełnego zrozumienia otaczającego nas systemu i nabrania własnej świadomości politycznej.
Literatura a polityka
Sam Orwell wielokrotnie podkreśla w esejach twierdzenie, że nie ma literatury całkowicie oddalonej od polityki. I choć jego teksty powstawały w pierwszej połowie XX wieku, to są one w moim odczuciu ponadczasowe.Przykładem niech będzie esej „Polityka, a język” (1946r.) w którym autor przedstawia czerwone flagi językowe, które stosowane nagminnie zupełnie przekłamują język. Są one szczególnie widoczne w propagandzie partii politycznych, która mimo upływu lat nie uległa znaczącym zmianom.
Na szczególna uwagę zasługuje tytułowy „Lew i Jednorożec”, w którym Orwell przedstawia społeczeństwo angielskie lat 40 minionego wieku, dzięki któremu czytelnik jest w stanie (być może) zrozumieć przeszłe i teraźniejsze postępowanie mieszkańców Wysp Brytyjskich. Za przykład niech posłuży mi poniższy cytat, który w dobitny sposób pokazuje mentalność brytyjskich rządzących.
Brytyjska klasa panująca nie mogła, oczywiście, pogodzić się z myślą, że przestała być użyteczna – byłoby to równoznaczne z abdykacją. (…) Musieli zatem czuć się prawdziwymi patriotami, nawet jeśli w tym samym czasie łupili swoich pobratymców. Ewidentnie pozostała im tylko jedna droga ucieczki: w głupotę. Żeby utrzymać społeczeństwo w dotychczasowym kształcie, musieli stać się niezdolni do zrozumienia że jakakolwiek zmiana na lepsze jest w ogóle możliwa. Podołali temu, choć nie było to łatwe, zwracając wzrok ku przeszłości i usilnie ignorując wszelkie zmiany zachodzące dookoła.
George Orwell, Lew i Jednorożec
Orwell często wspomina o bezmyślności klasy panującej i decyzjach które są podejmowane: złe albo bardzo złe. Przyznam, że czytając ten fragment miałem w głowie tylko jedno: referendum z 2016 roku o wyjściu Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Cały ten bałagan, niekończące się ustalenia dotyczące Brexitu oraz jego następstwa. Nagle wszystko wydało się zrozumiałe.
Refleksje o rzeczywistości
Jednocześnie w zbioru esejów nie brakuje „lżejszych” tekstów, które pokazują nam inną stronę George Orwella, a mianowicie jego zamiłowanie do natury oraz angielskiej tradycji. Przykładem niech będzie esej o herbacie, zwłaszcza dla miłośników tego szlachetnego trunku oraz wychwalający niewątpliwe piękno przyrody, tekst opisujący cykl życiowy ropuch szarych.
Wspominam o ropuszych godach, ponieważ jest to jedno z tych wiosennych zjawisk, które najbardziej do mnie przemawiają, a także dlatego, że w przeciwieństwie do skowronka czy pierwiosnka poeci nie zwykli zaszczycać ropuchy swoją uwagą.
George Orwell, Lew i Jednorożec
Uznanie należy się tu również tłumaczowi Dawidowi Czechowi, który jest jednocześnie autorem tego konkretnego zbioru esejów Orwella. W posłowiu możemy przeczytać o tym, że „wybór tekstów miał na celu wydobycie tych myśli pisarza, które (…) można wprowadzić w teraźniejszość bez konieczności pisania kolejnej biografii Orwella”.
Przyznam, że dzięki temu wiele razy zatrzymywałem się przy lekturze, pogrążony we własnych refleksjach o tym, jak dany esej można przełożyć na otaczającą Nas rzeczywistość. Muszę przyznać, że zaciekawiło mnie spojrzenie Orwella na różne tematy, jak również sposób w jaki potrafił on przedstawić swoje myśli. Dzięki temu napewno sięgnę do innych tekstów, które wyszły spod pióra Erica Blaira.
Gorąco polecam ten tomik esejów, zarówno tym co Orwella znają, jak i nie. Z tekstów można dowiedzieć się wielu ciekawych informacji, tak prawdziwych w latach 40 XX wieku, jak i dzisiaj, ponad osiemdziesiąt lat później.
